هيدروسفالي يكي از اختلال‌هاي همراه با كم‌تواني ذهني است كه هنوز علت اصلي رخ دادن آن مشخص نشده است. بااين‌حال عده‌اي عوامل مختلفي چون عفونت‌ها، مسموميت يا ضربه‌هاي فيزيكي به سر و جمجمه را در بروز اين بيماري دخيل مي‌دانند و درنتيجه با كنترل اين موارد، احتمال ابتلاي جنين به هيدروسفالي را كاهش مي‌دهند. اين بيماري داراي انواع و شدت‌هاي متفاوتي است و بر همين اساس مبتلايان علائم گوناگوني از سطحي تا بسيار شديد را گزارش مي‌دهند. در حال حاضر براي بيماران با درجه‌هاي متوسط يا خفيف بيماري راه‌هاي درماني وجود دارد كه درصورتي‌كه به‌موقع اقدام شود مي‌توان تقريباً از بروز بيشتر مشكلات اين افراد جلوگيري كرد. در صورتيكه فرزندتان با اين مشكل روبه رو است مي‌توانيد براي كاهش عوارض و اقدامات لازم مشاوره كودك دريافت نماييد.

منبع: هيدروسفالي در نوزادان

هيدروسفالي چيست؟

هيدروسفالي بيماري است كه به دليل ترشح زياد مايع مغزي نخاعي يا عدم جريان و جذب آن در بطن‌هاي مغزي ايجاد مي‌شود. اين اختلال باعث افزايش فشار داخل جمجمه شده و از رشد مغز جلوگيري مي‎‌كند. درنتيجه افراد مبتلا برحسب ميزان آسيبي كه به مغز وارد مي‌شود و ميزان فشاري كه به مغز وارد مي‌شود، دچار درجات متفاوتي از علائم هستند. براي آشنايي با ساير بيماري هاي ژنتيكي كودكان كليك كنيد.

انواع هيدروسفالي

هيدروسفالي‌در دوران جنيني و بعد از تولد

هيدروسفالي ممكن است در دوران جنيني و يا بعد از تولد رخ دهد. هر چه اين بيماري زودتر رخ دهد، يعني به‌مرور مايع بيشتري تجمع مي‌آيد و شدت آسيب وارد شده نيز بيشتر مي‌گردد. در مواقعي كه بيماري در دوران بارداري رخ‌داده، ممكن است سر بزرگ جنين مانع زايمان شود. در مواردي نيز نوزاد با دور سر طبيعي به دنيا مي‌آيد و يا هنوز سر خيلي بزرگ نشده و انعطاف‌پذير است، بنابراين زايمان انجام مي‌گيردد؛ اما بعداً به‌سرعت و به‌خصوص در ماه‌هاي دوم و سوم تولد بزرگ مي‌شود. بزرگي سر گاهي به حدي زياد است كه به آن «جمجمه غول‌آسا» مي‌گويند.

Hydrocephalus در بزرگ‌سالي

برخي از انواع هيدروسفالي نيز ممكن است در افراد با سنين مختلف بروز كند. علت‌هاي احتمالي اين نوع را اغلب به عفونت، تومور، رخ دادن حادثه يا ضربه‌اي به سر، عوارض ناشي از جراحي و يا برخي بيماري‌هاي خاص نسبت مي‌دهند. در اين حالت درصورتي‌كه درماني به‌كاربرده نشود ممكن است منجر به آسيب بافت مغز و بروز اختلالات رواني مثل كم‌تواني ذهني پيش‌رونده يا آلزايمر شود.

ويژگي ها و علائم مبتلايان به هيدروسفالي

بيماري هيدروسفالي با اختلالاتي در رشد مغز و كم‌تواني ذهني، اختلالات حسي و حركتي مانند كري، كوري، عدم كنترل ادرار و مدفوع، مشكلاتي در راه رفتن و نيز انواع فلج‌ها همراه است. ميل كم به غذا، نق‌نق كردن زياد، قدرت كم ماهيچه‌ها، سردرد، لوچي چشم‌ها و… از ديگر علائم مبتلايان به هيدروسفالي است. در اين بيماران حدفاصل استخوان‌هاي جمجمه و ملاج‌هاي مغز به خصوص در قسمت پيشاني بازمي‌ماند و درنتيجه، استخوان‌هاي سر از يكديگر فاصله پيدا مي‌كنند. در اين حالت نقاطي از سطح جمجمه بسيار نرم هستند. سر مبتلايان از جهات مختلف بزرگ مي‌شود، پيشاني برآمده و چشم‌ها فرورفته به نظر مي‌رسند.

در هيدروسفالي نوع پيش‌رونده علائمي همچون اختلالات عصبي، آترومي مغز، صرع، استفراغ و… به چشم مي‌خورد. اختلال رشد ذهني بيماران هيدروسفالي ممكن است از كم‌تواني ذهني بسيار عميق تا كم‌هوشي سطحي و خفيف نوسان داشته باشد.

در شدت‌هاي معتدل‌تر اين بيماري، ناهنجاري‌هاي ذهني عميق و نواقص حسي و حركتي ممكن است به چشم نخورد و حتي در مواردي، بيمار به‌جز سردردهايي كه تجربه مي‌كند عارضه ديگري را گزارش نمي‌كند.

بيشتر بخوانيد: كودكان استثنايي

طول عمر بيماران مبتلا به هيدروسفالي

كودكان مبتلا به هيدروسفالي مخصوصاً در موارد شديد به دليل وجود ناهنجاري‌هاي شديد بدني به همراه حمله‌هاي متوالي و غيرقابل‌كنترل صرع معمولاً عمر چندان طولاني نمي‌كنند.

علت بروز هيدروسفالي

هيدروسفالي ازجمله بيماري‌هايي محسوب مي‌گردد كه علل اصلي آن‌ كاملاً مشخص نشده است. بااين‌حال ممكن است بعضي عفونت‌ها مثل مننژيت و سيفليس، مسموميت‌ها، عوامل مكانيكي مثل ضربه، قرارگيري در معرض اشعه‌هاي مضر و يا حتي عوامل كروموزومي ناشناخته در اين ايجاد بيماري هيدروسفالي دخيل باشند.

چگونگي تشخيص Hydrocephalus

بعدازاينكه پزشك به‌احتمال ابتلاي كودك به هيدروسفالي مشكوك شد، اولين اقدام انجام يك سري آزمايش‌هاي مختلف براي تشخيص گذاري دقيق و تعيين محل تجمع مايع است. آزمايش ام آر آي و آزمايش سي‌تي‌اسكن ازجمله پركاربردترين اين سنجش‌ها هستند. درصورتي‌كه تشخيص هيدروسفالي توسط پزشك متخصص قطعي شد، به بررسي امكان درمان بيمار با شنت گذاري بررسي مي‌گردد.

همچنين در طول درمان نيز آزمايش‌هايي براي بررسي ميزان تأثيرگذاري درمان‌هاي انجام‌شده صورت مي‌گيرد.

راه‌هاي درماني عوارض هيدروسفالي

از مشهورترين راهبردهاي درماني براي بيماران مبتلابه هيدروسفالي، عمل جراحي كاشت شنت است. در اين روش با كمك شنت گذاري، مايع مغزي نخاعي اضافي از بطن‌هاي مغز به قلب، رگ‌هاي گردن و يا ساير شراين بدن منتقل مي‌شود. اين روش درصورتي‌كه در مراحل اوليه بيماري رخ دهد، نتيجه نسبتاً خوبي خواهد داشت.

البته بايد در نظر داشت كه عمل جراحي در هيدروسفالي فقط فشار مايع مغزي نخاعي را در مغز كم مي‌كند ولي وقتي زمان زيادي از بروز اختلال گذشته و به بافت مغزي نيز آسيب‌ رسيده باشد، اختلال رشد مغزي جبران نمي‌شود.

راه درماني ديگري نيز به نام آندوسكوپي ونتيچرالوستومي سوم وجود دارد كه البته در عده محدودي از افراد مفيد واقع مي‌شود. اين روش براي انواعي از هيدروسفالي كه به دليل مسدود شدن دريچه بطن‌ها رخ‌داده، كاربرد دارد. در اين درمان، از فيبر نوري به بخش‌هاي عميق‌تر مغزي و قسمت‌هايي كه دسترسي به آن‌ها دشوار است، استفاده مي‌شود. بعد از اين‌كه فيبر نوري در مكان و ناحيه موردنظر قرار گرفت، يك ابزار حفاري كوچك در قسمتي از بطن سوم مغزي يك حفره ايجاد مي‌كند و بدين‌صورت مايع مغزي نخاعي تجمع يافته مي‌تواند ناحيه مسدود شده را دور بزند و در ناحيه موردنظر و سطح مغز به‌خوبي جريان بيابد.

براي دريافت مشاوره در زمينه كودك دچار هيدروسفالي مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس حاصل نماييد.

منبع: هيدروسفالي در نوزادان